Vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP)

Vaccinaties zijn prikken of druppels die beschermen tegen bepaalde infectieziekten die gevaarlijk kunnen zijn. Een infectieziekte krijg je door ziekteverwekkers, zoals bacterieën en virussen. Deze verspreiden zich bijvoorbeeld via besmet eten, kleine druppeltjes speeksel in de lucht of viezigheid die in een wondje komt. Van sommige infectieziekten kunnen baby's en kinderen ernstig ziek worden en heel soms overlijden. 

In vaccinaties zitten heel kleine stukjes van deze ziekteverwekkers, of zwakke of dode ziekteverwekkers. Daar wordt een kind meestal niet ziek van. Maar het afweersysteem in het lichaam van het kind gaat wel afweerstoffen aanmaken. Die beschermen het tegen ziek worden. 

Als het kind later echt met de ziekteverwekkers in contact komt, wordt het niet of veel minder ziek. Het lichaam heeft door de vaccinatie geleerd wat het moet doen. Vaccinaties leren het afweersysteem van een kind om de ziekteverwekker te herkennen en zich te verdedigen. Als veel mensen gevaccineerd zijn tegen een ziekte, kan de ziekte zich ook moeilijker verspreiden.

In Nederland kan je je kind laten vaccineren volgens het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Dit zijn vaccinaties tegen dertien verschillende infectieziekten die gevaarlijk kunnen zijn. Bijvoorbeeld kinkhoest, mazelen en hepatitis B. Kinderen krijgen de prikken op het consultatiebureau. Alleen de vaccinatie tegen het rotavirus is geen prik, maar wordt gegeven met druppels in de mond.  

Eén prik uit het RVP kan al worden gegeven tijdens de zwangerschap. Dit heet de 22-wekenprik. De baby is dan meteen vanaf de geboorte beschermd tegen kinkhoest, difterie en tetanus. Daardoor kan de baby deze prik zelf een maand later krijgen. Hier kan je meer lezen over vaccinaties tijdens de zwangerschap. 

Alle kinderen tot 18 jaar krijgen de vaccinaties van het RVP aangeboden. Op deze website staat een overzicht van alle vaccinaties. Voor deze vaccinaties hoef je niet te betalen. Vaccineren is niet verplicht. Ouders beslissen zelf of ze hun kind wel of niet laten vaccineren.

In het eerste jaar krijg je een aantal vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) aangeboden voor je baby. De eerste vaccinaties zijn meestal met 6-9 weken oud. Tegen deze infectieziekten kan je je kind laten vaccineren voor het 1 jaar oud is: 

• DKTP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Polio)
• Hib (Haemophilus influenzae type b)
• Hepatitis B
• Pneumokokken
• Rotavirus 

Tussen 1 jaar en 18 jaar komen deze vaccinaties uit het RVP er nog bij: 

• BMR (Bof, Mazelen en Rodehond) + herhaalprik
• Meningokokken
• DKTP (herhaalprik)
• DTP (herhaalprik)
• HPV (Humaan papillomavirus) 
• Meningokokken (herhaalprik) 

Wil je weten welke vaccinaties bij welke leeftijd worden aangeboden? Dat staat in dit vaccinatieschema. Ook kan je via de website van het RIVM inzien welke vaccinaties je kind heeft gehad.

De RSV-prik 

Vanaf het najaar van 2025 komt de RSV-prik bij het Rijksvaccinatieprogramma. Deze prik beschermt tegen het RS-virus. Jonge kinderen kunnen door besmetting met het RS-virus ernstig benauwd worden. Soms is dan opname in het ziekenhuis nodig.

Baby’s tot 1 jaar krijgen de RSV-prik aangeboden als het winter wordt/is. In de winter is de kans op een RSV-infectie het grootst. Na de prik is een baby 5 maanden beschermd tegen het RS-virus. Een kind kan het RS-virus dan nog wel krijgen, maar er is minder kans op ernstig ziek worden en opname in het ziekenhuis.

Tot 4 jaar krijgen kinderen de vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma op het consultatiebureau. Meestal is dit tijdens een controle-afspraak. Vanaf 4 jaar krijgen kinderen de prikken bij de GGD.

Prikken die nodig zijn voor een reis naar een ver land horen niet bij het Rijksvaccinatieprogramma. Voor deze prikken en advies hierover ga je naar de GGD. Voor zwangeren, baby's en kinderen zijn er andere adviezen dan voor andere mensen.  

De meeste vaccinaties worden gegeven met een prik in het been of de arm van de baby. De vaccinatie tegen het rotavirus wordt met druppels in de mond gegeven. De meeste baby's merken de prik. Het kan vervelend voelen of pijn doen. Het verschilt per kind hoe het hierop reageert. Vaak moeten baby's kort huilen. 

Na de vaccinaties kunnen baby’s soms last krijgen van een aantal bijwerkingen:  

• De plaats van de prik kan rood en dik worden en gevoelig zijn. 
• Lichte koorts (meestal binnen 24 uur na de prik). 
• Meer huilen dan normaal. 
• Prikkelbaar zijn. 
• Minder eetlust. 
• Slaperigheid of juist onrustig zijn. 

Deze symptomen zijn meestal mild en verdwijnen binnen 1-2 dagen weer.

Eén prik van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) kan ook tijdens de zwangerschap aan de moeder worden gegeven. Dit is de 22-wekenprik. Het heet ook wel de kinkhoestprik of de DKT-prik (difterie, kinkhoest en tetanus). De 22-wekenprik hoef je niet te betalen. 

Door de 22-wekenprik krijgt een baby in de buik afweerstoffen van de moeder mee. Die beschermen meteen vanaf de geboorte tegen kinkhoest, tot de baby 3 maanden oud is. Een baby kan vanaf ongeveer 6-9 weken na de geboorte zelf de kinkhoest-prik krijgen. Deze prik kan een maand worden uitgesteld als de moeder de 22-wekenprik heeft gehad. De 22-wekenprik beschermt ook tegen difterie en tetanus. 

Hier kan je meer lezen over de 22-wekenprik en de griepprik tijdens de zwangerschap. 

Je kan je tijdens de zwangerschap ook laten vaccineren tegen het RS-virus. Als je deze prik wilt, moet je dit zelf aanvragen en betalen. Op de website van het RIVM vind je meer informatie over deze prik. 

Nee, vaccinaties zijn in Nederland niet verplicht. De overheid biedt ze gratis aan, aan alle kinderen tot 18 jaar. Maar je beslist zelf of je je kind laat vaccineren. Dit kan daarbij belangrijk zijn om te weten:  

• Het advies van de overheid is om mee te doen met het RVP. Dit beschermt niet alleen je eigen baby, maar ook andere kinderen die niet gevaccineerd kunnen worden vanwege bepaalde ziektes.  
• Sommige kinderdagverblijven of scholen kunnen vragen of je kind gevaccineerd is. Maar ze mogen kinderen niet weigeren als ze niet gevaccineerd zijn.  
• Als je twijfelt over vaccineren, kan je altijd overleggen met je verloskundige, de huisarts of het consultatiebureau. Die kunnen je meer informatie geven. 

Vaccineren blijft een persoonlijke keuze, die jij zelf maakt voor jouw kind.

Heb je vragen over vaccinaties? Dan kan je terecht bij het consultatiebureau. 

Informatie die je online kan vinden, bijvoorbeeld via social media, is niet altijd betrouwbaar. Let er dus goed op waar de informatie vandaan komt. Deze websites hebben wel betrouwbare informatie over infectiesziekten en vaccinaties: 

• Rijksvaccinatieprogramma.nl - dit is de officiële website van het RVP.  
• RIVM.nl  
• Thuisarts.nl