Bevaltrauma

Sommige vrouwen ervaren de bevalling als traumatisch (10-20%). Een klein deel daarvan krijgt psychische klachten die horen bij PTSS (posttraumatische stressstoornis). Het woord trauma betekent: verwonding. Dit kan schade aan je lichaam zijn, maar ook psychisch. Met een bevaltrauma wordt psychische schade bedoeld. 

Een heftige bevalling wordt meestal geen bevaltrauma. In de weken na de bevalling worden nare gevoelens meestal vanzelf minder, doordat je hersenen de ervaring verwerken. Het helpt om over je bevalling te praten, bijvoorbeeld met je partner, je verloskundige of iemand anders die goed naar je luistert en je steunt.  

Houd je last van angst, verdriet, boosheid of andere nare gevoelens door je bevalling? Dan zou dit een bevaltrauma kunnen zijn. Er is dan hulp nodig om te zorgen dat het trauma overgaat. 

Een nare gebeurtenis tijdens of vlak na de bevalling kan de oorzaak van een bevaltrauma zijn. Bijvoorbeeld wanneer jij of je baby in gevaar was. Maar je kan ook een bevaltrauma hebben terwijl de bevalling zonder problemen verliep. Misschien was je erg angstig door hevige pijn of voelde je je aan je lot overgelaten. Het voelde alsof je in gevaar was, ook al was dat niet echt zo.  

Het kan zo zijn dat iedereen het een goede bevalling vond, behalve jij. Dat betekent niet dat jouw gevoel niet klopt. Alleen jij weet hoe jouw bevalling voelde voor jou. Door erover te praten en steun te krijgen, kan je de nare ervaringen verwerken. Dat kan voorkomen dat je psychische klachten krijgt. 

Een nare bevalling wordt meestal geen bevaltrauma. In de weken erna gaan je hersenen de heftige ervaringen verwerken. Er komen allerlei gedachtes en emoties voorbij. Het is normaal als je ook angst, boosheid en verdriet voelt. Je wilt misschien veel over je ervaringen praten. Ook kan je moe zijn en behoefte hebben aan rust en slapen. Zo raakt je lichaam spanning kwijt en kunnen je hersenen alle indrukken verwerken. 
 
Het verschilt per persoon en situatie of een nare bevalling zorgt voor een bevaltrauma. Praten, fijne aandacht en troost krijgen, uitrusten: dat helpt bij het begrijpen en verwerken van wat je hebt beleefd. Daarom is het goed om hier in de kraamperiode tijd voor te krijgen en te nemen.

Als je bevalling een nare ervaring was, kan je je daarna bijvoorbeeld verdrietig, boos, angstig en/of teleurgesteld voelen. Deze gevoelens zijn normaal, ook al voelen ze niet fijn. Ze passen bij wat je hebt meegemaakt. Wanneer je hersenen de ervaringen verwerken, worden de nare gevoelens minder. 
 
Is je bevalling langer dan vier weken geleden en gaan de nare gevoelens niet over? Of krijg je last van meer klachten? Dan zou dit een bevaltrauma kunnen zijn. Dit kan je bijvoorbeeld merken bij een bevaltrauma:  

• hartkloppingen en zweten als je aan de bevalling denkt;
• steeds dezelfde nare beelden voor je zien, alsof het nog niet voorbij is;
• nachtmerries over de bevalling;
• vaak somber of angstig zijn, paniekaanvallen;
• niet of moeilijk over de bevalling kunnen praten, geen foto's van de bevalling willen zien;
• niet voor je baby durven of willen zorgen;
• snel boos worden, snel schrikken, aldoor op je hoede zijn. 

 
Herken je deze punten bij jezelf? Dat kan wijzen op een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Je hersenen kunnen de stress door de bevalling niet goed verwerken. Naast PTSS kan een bevaltrauma ook voor andere psychische klachten zorgen. Hier lees je meer over psychische klachten na een bevalling, zoals een postpartum depressie.

Een bevaltrauma kan veel invloed op je leven hebben. De klachten die je erdoor kan hebben, kosten veel energie. Ontspannen lukt slecht, terwijl je erg moe bent. Misschien is het moeilijk om voor je baby te zorgen of om een band met je baby te voelen. Dit betekent niet dat je geen goede moeder bent of niet van je baby houdt. Een bevaltrauma kan fijne gevoelens in de weg zitten. 
 
Gewone dagelijkse dingen kunnen lastiger worden door PTSS (posttraumatische stressstoornis). Op je werk kan je bijvoorbeeld paniek voelen als collega's over een bevalling praten. Of je wilt niet langs het ziekenhuis rijden, omdat je dan aan je bevalling denkt. 
 
Je partner en andere mensen in je omgeving merken jouw klachten ook. Misschien ben je gauw boos, schrik je snel of durf je niet alleen te zijn met je baby. Dat kan stress geven in je relatie. Soms kan een baby veel huilen, doordat die de stress van de ouders merkt. PTSS gaat niet vanzelf over, maar met de juiste hulp kan het wel helemaal overgaan. Daarom is het belangrijk om je verloskundige of huisarts over je klachten te vertellen.

Je verloskundige, gynaecoloog of huisarts kan je advies geven over hulp bij een bevaltrauma. Er zijn verschillende behandelingen, zoals gesprekken met een psycholoog en EMDR. Je leert door de gesprekken om anders te gaan denken over wat je hebt meegemaakt. Je gevoel erover verandert daardoor ook.  

EMDR is een methode waarbij je wordt afgeleid terwijl je aan de nare ervaring denkt. Daardoor gaan je hersenen de herinnering op een andere manier opslaan. Dit zorgt ervoor dat heftige gevoelens bij de herinnering minder worden of verdwijnen. Op Thuisarts.nl kan je meer lezen over de behandelingen. 

Voor behandeling kan je naar een psycholoog. Ook zijn er verloskundig coaches. Dit zijn verloskundigen die zijn opgeleid om bevaltrauma's te behandelen.

Een verloskundige, huisarts of psycholoog kan je advies geven over geschikte hulp. Bijvoorbeeld EMDR of een andere therapie. Vaak voelen ouders opluchting wanneer ze hulp krijgen bij hun bevaltrauma. Ook is er vaak moed voor nodig om de nare herinneringen aandacht te geven. Misschien heb je juist een hele tijd je best gedaan om nare gevoelens weg te drukken. Maar die horen bij het verwerken van je ervaringen. Ze zijn normaal, hoe vervelend ook. En door het verwerken gaan ze weer voorbij.  

Dit kan helpen in de periode van het verwerken van je bevalling:  

• Zorg goed voor jezelf. Het verwerken van een trauma kost veel energie. Probeer genoeg rust te nemen en gezond te eten. Vermijd alcohol, drugs of kalmeringsmiddelen.
• Houd een vast dagritme aan. Regelmaat geeft rust en helpt om beter te slapen.
• Zorg voor genoeg beweging. Bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen of yoga. Zo kan je lichaam spanning kwijtraken.
• Ga elke dag naar buiten. Het liefst naar de natuur of een park. Buitenlucht helpt om je fitter te voelen en maakt drukke gedachten rustiger.
• Fijne bezigheden. Schrijven, muziek luisteren, creatief bezig zijn, een massage, waar krijg je een goed gevoel van? Probeer dit regelmatig te doen.
• Contact met anderen. Sommige ouders vinden het fijn om te praten met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt. Je kan je verloskundige vragen of er een (online) netwerk is, of bijeenkomsten in jouw buurt.
• Hulp van de omgeving. Bijvoorbeeld oppas voor je baby of oudere kinderen.

Ben je zwanger en merk je dat je een vorige bevalling niet hebt verwerkt? Voel je veel angst bij het idee dat je opnieuw gaat bevallen? Het is belangrijk om dit met je verloskundige te bespreken. Die kan je advies geven en met je meedenken over je komende bevalling. Bijvoorbeeld door samen met jou een geboorteplan te maken.  

Ook kan de verloskundige hulp aanraden. EMDR of andere therapie voor een bevaltrauma kan ook als je zwanger bent. Dat kan stress tijdens de zwangerschap verminderen en de kans vergroten dat je bevalling dit keer een goede ervaring wordt.

Ook partners kunnen een bevaltrauma hebben, als ze tijdens de bevalling iets hebben gezien of ervaren wat heel angstig voelde. Partners praten hier vaak weinig of niet over. Omdat er weinig aandacht voor is of omdat ze denken dat hun ervaring er minder toe doet. 
 
Het is belangrijk dat je partner hulp krijgt bij klachten die kunnen wijzen op PTSS (posttraumatische stressstoornis). Zoals slecht slapen, niet kunnen ontspannen, boze buien, snel schrikken, een slechte concentratie of te veel alcohol drinken. Soms krijgen partners hier pas last van als de bevalling al een tijd geleden is. Ook partners kunnen met deze klachten terecht bij de verloskundige of huisarts.

Je kan met je verloskundige over je bevalling te praten. Het kan helpen om je verhaal te doen, begrip te krijgen voor je ervaring en al je vragen te stellen. Je begrijpt dan beter wat je is overkomen en dat het normaal is dat je dit heftig vond. Je kan je partner meenemen naar dit gesprek, of iemand anders met wie je een goede band hebt. Dan kan je daarna ook nog eens samen napraten. Je verloskundige kan je ook doorverwijzen naar een psycholoog of andere hulp bij een bevaltrauma. 
 
Praat je liever niet met je verloskundige? Zorgt dit voor veel spanning of heftige emoties? Dan kan het goed zijn om eerst andere hulp te krijgen bij je bevaltrauma. Dat kan ook via de huisarts. Als het trauma minder is, kan je alsnog met je verloskundige praten. Bijvoorbeeld als ze bij de bevalling iets deed of zei wat heel naar voor je was. Als je je rustig voelt, is het makkelijker om dit uit te leggen en te luisteren naar de reactie. Een gesprek kan dan ook opluchten, nieuwe inzichten geven of voelen als afronding.